Alcuin

Alcuin
Alcuin (canol), gyda Rabanus Maurus (chwith), yn cysegru ei waith i'r Archesgob Odgar o Mainz (dde): Llawysgrif Carolingaidd, c. 831
Ganwyd	c. 740  Efrog, Northumbria
Bu farw	19 Mai 804  Tours
Dinasyddiaeth	Northumbria
Alma mater	St Peter's School
Galwedigaeth	diwinydd, bardd, llenor, athronydd, offeiriad Catholig
Swydd	abad, abbot of Flavigny Abbey
Adnabyddus am	De dialectica, Propositiones ad Acuendos Juvenes, Alcuin's sequence, Quaestiones in Genesim
Dydd gŵyl	19 Mai

Bardd, ysgolhaig a diwinydd o Northumbria oedd Alcuin neu Alcwin^[1] (tua 735 – 19 Mai 804).^[2] Ysgrifennodd mewn Lladin. Roedd yn ysgolhaig ac athro blaenllaw yn llys Siarlymaen, ac yn un o lunwyr pwysicaf y Dadeni Carolingaidd.

Fe'i ganwyd yng Nghaerefrog^[2] ac astuduodd yn y gadeirlan yno dan arweiniad yr archesgob, Ecbert o Efrog.^[3] Aeth ymlaen i fod yn athro yn yr ysgol yno, a daeth yn bennaeth arni tua 767. Yn 781 fe'i hanfonodd gan y Brenin Ælfwald i Rufain i wneud cais i'r Pab am gadarnhau statws Efrog fel archesgobaeth. Ar ei ffordd adref cyfarfyddodd â Siarlymaen, brenin y Ffranciaid yn ninas Parma. Perswadiodd Siarlymaen ef i ymuno â grŵp o ysgolheigion disglair yn ei lys yn Aachen. Daeth Alcuin yn feistr ar ysgol y palas yn 782, a dysgodd nid yn unig meibion y brenin ond y brenin ei hun. Daeth yn gyfaill ac yn gynghorydd i Siarlymaen.

Dychwelodd Alcuin i Northumbria yn 1790, ond roedd yn ôl yn Aachen erbyn 1792. Yn 796 daeth yn abad Abaty Marmoutier yn Tours, lle yr arhosodd hyd ei farwolaeth.^[2]

1. ↑ "Rhai Sylwadau ar 'The Story of Popular Education by the Rev. G. Howard James of Derby.' -|1909-12-03|Y Llan - Welsh Newspapers". newspapers.library.wales (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-06-16.
2. ↑ ^{2.0 2.1 2.2} Joanna Story (4 June 2005). Charlemagne: Empire and Society (yn Saesneg). Manchester University Press. t. 142. ISBN 978-0-7190-7089-1.
3. ↑ Geoffrey Grimshaw Willis (1964). Further Essays in Early Roman Liturgy (yn Saesneg). S.P.C.K. t. 206.